Credit Default Swap (CDS) nedir?

Arkadaşlarla oturduğumuz bir zamanda aramızda geçen bir sohbette CDS mevzusu da geçmişti ve o sırada farkettiğim şey kimsenin CDS hakkında pek bir şey bilmediğiydi.Oysa baktığımızda bu enstrümanlar yaşadığımız krizde büyük rol oynamış hatta ünlü Amerikan şirketi AIG (American International Group )'nin batmasına bile neden olmuştu.İşte bu eksikliği gidermek hem de CDS'in ne olduğunu anlatmak için bu yazıyı yazmaya karar verdim.
CDS nedir dediğimizde en basit tanımıyla CDS bir kişinin 3.kişi durumundaki birine belirli bir prim ödeyerek borçlunun iflası durumunda alacağının riske girmesini engelleyen bir araçtır.Yani bir bakıma alacağın garantilenmesi ve borçlunun iflas riskinden kurtulmak için kullanılan bir araçtır.


Basit bir anlatımla örneğin sizin birine 100 TL borç verdiğinizi sayın ve bu borcu bu arkadaşınızı ödeyemeyeceği düşüncesindesiniz.Sonra diğer bir arkadaşınız size gelip "bana her ay 1 TL ver eğer borçlu borcunu ödemezse ben sana ödeyeceğim" der ve siz bunu kabul ederseniz sizde CDS yapmış oluyorsunuz.


CDS tabi uzun vadeli borçlar için genellikle kullanılmıyor.Daha çok bono(ödeme süresi 1 yıl ve daha az borç)'lar için kullanılıyor.Ülkeler ve büyük yatırımcılarda ise işleme şekli şöyle:Yatırımcı elindeki bonoları garanti altına almak için CDS satıcısına gidiyor ve aralarında anlaştıkları prim miktarını düzenli şekilde ödüyor.Borcun ödeneceği sırada eğer borç ödenmezse iflas eden bonoları CDS satıcı satın alıyor ve size bononun değerini ödüyor.Artık iflas etmiş borçludan CDS satıcısı ne kadarını alır alamaz orası sizi ilgilendirmiyor.


CDS'in prim miktarını ise ne belirler dediğimizde ülke veya şirketlerin iflas etme olasılığı karşımıza çıkıyor.İflas etme olasılığı yüksek olan borçlarda daha yüksek bir prim öderken düşük olanlarda daha düşük bir prim ödüyorsunuz.CDS satanlar, ülkenin iflas etme ihtimali yüksekse daha yüksek prim talep edeceklerdir. Aynı şekilde yatırımcılar da kendilerini koruma altına almaya daha istekli olacaklarından, bu yüksek primleri ödemeye razı olacaklardır. Böylece risk algısına göre arz-talep eğrilerinin kesiştiği yerde CDS primi oluşacaktır.


Son olarak ülke CDS oranlarına baktığımızda (100 baz puan=%1) ülkelerin spread'leri şöyle karşımıza çıkıyor:
       
         -Türkiye  244 baz puan
         -İrlanda   595 baz puan
         -İspanya  517 baz puan
         -Portekiz 1.074 baz puan


Kısaca yorumlamak gerekirse piyasalar bu 4 ülke arasında iflas etme olasılığının ya da başka bir anlatımla borçlarını ödeyemeyecek duruma gelme riskinin en az Türkiye'de olduğunu söylüyor.Yukarıda verdiğimiz örneğe dönersek eğer elinizde 100 liralık bir Türk Bonosu varsa bunun %2.4 ünü prim olarak ödeyerek alacağınızı garanti altına alıyorsunuz.


Şunu da belirterek yazımı sonlandırayım.CDS almak için elinizde bir bononun bulunmasına gerek yok CDS'lerin kendi piyasaları var ve bu enstrümanlar kendi piyasalarında spekülasyon içinde kullanılabiliyor.Yani insanlar ülkelerin ve şirketlerin batıp batmayacaklarına yatırım yapıyorlar.Geçmişte ABD'de subprime mortgage veren kurumların kendi verdikleri kredilerin batacaklarını düşünüp CDS aldıkları su götürmez bir gerçek bu borçlar yatırımcılara üstelik AAA notuyla veriliyordu bunu da bilmenizde yarar var.Saygılarımla.



0 yorum:

Yorum Gönder