Vazgeçilemeyen Denklem

İktisat bilimi bildiğiniz gibi günümüzde oldukça gelişen bir hızda ilerleme kaydetmesine rağmen vazgeçemediği ve devamlı olarak kullandığı oldukça az görülen ve makro iktisadi analizlerin temelini oluşturan bir denklemden yola çıkar.Bu denklem daha öncelerde yazdığım "İkiz açık" ile de tanımaya başladığınız genel makro ekonomik denge denklemidir.

Denklemi yeniden hatırlatmak gerekirse şöyle idi:

(S-I)+(T-G)=(X-M)

S:Özel kesim tasarruf
I:Özel kesim yatırım
T:Vergi gelirleri
G:Kamu harcamaları
X:İhracat
M:İthalat

Şimdi tekrar konumuza dönersek bu denklemde parantez içinde olan kalemlerin bazı anlamları var.Bunlardan öncelikle olarak (S-I) en önemli kalemimizi oluşturuyor.Çünkü bu kalem bize özel kesim yatırım-tasarruf eşitliğini gösteriyor.

(T-G) ise bize kamu kesimi gelir-gider dengisini ve son olarakta (X-M) ise cari dengeyi (ihracat-ithalat dengesi) gösteriyor.

Şimdi bu formülün vazgeçilmezliği üstüne gelelim o kadar vazgeçilmez dediğimiz için açıklamakta gerekiyor.Olayı pek karmaşıklaştırmamak için baştan söyleyim bu denklemde en önemli kalem yatırım-tasarruf eşitliğidir.Ekonomistlere göre ekonomide özel kesim tasarruf fazlalığı varsa bu fazla ile ya dış aleme borç verilir ya da devlet bütçesinde açık varsa devlete borç verilir.Eğer yatırım-tasarruf eşitliğinde bir yatırım fazlalığı var ve (S-I) negatif çıkıyorsa bu kez devlet ya da dış alem özel kesime borç verir.Ama genelde yatırım ve tasarruf eşit kabul edilir.

Son olarak bu formülü biraz daha açarsak ve içine transfer harcamalarını katarsak (transferler TR ile gösterilecek) formül şu şekle geliyor:

(S-I)+(T-G-TR)=(X-M)

Transfer harcamalarını katmamın sebebinin nedeni ise devletin borç ve faiz ödemelerinin de bir gider olarak ekonomiye yansıması.

Şimdi bu kadar anlatımdan sonra bir örnek ile verip konuyu bitirebiliriz.Örneğimiz şöyle olsun;

S=100
I=60
G=90
T=40
X=50
M=70
TR=?

Formülde yerine korsak ;

(1)           (100-60)+(40-90-TR)=(50-70)
(2)           (40)+(-50-TR)=(-20)
(3)            -TR=-40-20+50
(4)           -TR=-10   => TR=10

Umarım faydalı bir yazı olmuştur.Bu eşitliği unutmamanızı öneririm.Saygılarımla...


Sterilizasyon Nedir?

Sterilize etmek aslında daha çok tıp dilinde kullanılan bir kelime olarak aklınıza gelebilir ama bu kelimenin ekonomide bir karşılığı var.

"Steril etmek nedir?" diye bir soru ile başlamak bana daha uygun geldi.Bu kelimenin Türkçe'sine baktığımızda "arınık" kelimesi ile karşılaşıyoruz.Yani steril etmek temizlemek arındırmak anlamında kullanılıyor.

Sterilizasyon ise ekonomide hem benzer hemde farklı denebilecek bir şekilde başka bir eylemi ifade ediyor.Yani Sterilizasyon dediğimizde öncelikle akla T.C.Merkez Bankası'nın gelmesi gerektiğini unutmayalım.

Sterilizasyona göre T.C.M.B.'nın para politikasını kullanırken aldığı kararlar sonucunda "baz para" veya "para  tabanı"nda meydana getirdiği değişiklikleri gidermek için kullandığı bir uygulama.Örneğin T.C.M.B.'nın bir döviz ihalesi yaptığını ve bu ihale sonucunda döviz aldığını ve piyasaya Türk Lirası sürdüğünü düşünün.Para tabanı genişleyecektir.İşte Merkez Bankası ekonomiyi bu fazla paradan "arındırmak" için aynı zamanda piyasadan Türk Lirası karşılığında Menkul Kıymet,Tahvil,Bono veya altın vb. değerli kağıt ya da emtiayı piyasa sürüp parayı ekonomiden temizleyecektir.

İşte Sterilizasyon dediğimiz terimin anlamı ekonomide budur.

Saygılarımla...