Döviz Kurlarındaki Hareketler ve Big Mac Endeksi


Önce modern ekonomi biliminde kurların nasıl belirlendiğine baktığımızda bu kurların belirlenmesinde iki yöntem yer almakta sıralarsak bunlardan birincisi satın alma gücü paritesi, ikincisi faiz haddi paritesi teoremleridir.Dünyada en yaygın olan hesaplama yöntemlerinden biri satın alma gücü paritesidir.Bunu kısaca tanımlarsak:ülkelerin hepsinde belirli bir mal sepeti seçiliyor.Örneğin 1 ekmek+1 süt+1 yumurta bizim mal sepetimiz olsun bunun ABD'de ki fiyatı 5 $ Türkiye'de ki fiyatı ise 3$ dolar ise buna göre TL- dolar karşısında değerlidir denip yeni bir ayarlamaya gidiliyor.Genellikle bu yöntem GSYİH'laları hesaplamada kullanılır.Konumuza dönersek satın alma gücü paritesi kurları hesaplamada da kullanılır.İşte değineceğimiz konuda burda şu oluyor "The Economist" dergisi 25 yıldır "Big Mac" endeksi dediğimiz bir endeks ile ABD'de satılan aynı özellikteki Big Mac hamburger ile örneğin Türkiye'de satılan aynı hamburgerin fiyatını karşılaştırıp hangi paranın daha değerli olduğunu hesaplıyor ve böylelikle bizde hangi paranın ilerde normal şartlarda değerlenebileceğini hesaplayabiliyoruz.. Bu Fast Food ürünü üzerine inşa edilen teorem, bugün piyasaların en güvenilir endekslerinden biri olarak kabul ediliyor bunu da yazın kafanıza.

Bu teoreme göre 120 ülke var ve hepsinde üretilen Big Mac'in maliyetinin hemen hemen aynı olduğu kabul edilerek hangi paranın aşırı değerli hangisinin değersiz ve hangisinin normal olduğu hesaplanmaya çalışılıyor.Bir örnek verelim bugün İtalya'da bir Big Mac 9 € yani 20TL Türkiye'deki fiyat ise 10 TL bu durumda satın alma gücü paritesi 20/10=2 olacak.Türkiye'deki gerçek kur bugün itibariyle 1€=2.3130TL ile karşılaştıralım.(2-2.31)/2=-0,155.Yani bugün Avro'nun,TL karşısında %15,5 daha değerli olduğunu göstermektedir.

Bugün dünyada birçok ekonomist big mac endeksinin uzun dönemde şaşırtıcı şekilde doğru bir
gösterge olduğunu söylemektedir. Euro’nun kullanılmaya başladığı 1999 yılında herkes dolar
 karşısında hızlı bir yükseliş göstereceğini düşünüyordu. Ama big mac endeksi tam tersini söylemişti:
‘Euro dolar karşısında daha değerli gözüküyor, bu nedenle yükselmesi imkansız.’
Big mac endeksinin dediği gibi de oldu. Euro dolar karşısında değer kazanamadı. Ünlü yatırımcı George Soros o günkü yatırımlarında big mac endeksini kullandığını çok sonraları açıklamıştı.

0 yorum:

Yorum Gönder